AVRUPA AJANSI (AVA)
MAHİR TAN-SOMALİ
Avrupa ÖZEL
Avrupa Gazetesi ve Avrupa Ajansı (AVA) adına Somaliye giden Mahir Tan,
bütün gerçekleri kendi gözünden kaleminden anlattı.
Mahir Tan'ın Somali Gözlemleri
Deniz korsanlığı ile son aylarda Dünya basınında haber gündeminden düşmeyen Somali, insanları,toprakları ve limanları ile uluslararası politik gelişmelerin bir kurbanı olarak göründü gözüme. 5 resmi devletçik ve 10 kadar otonom bölgeye bölünmüş Somali ülkesi, gerçekte hiç bir yasal otorite tarafından yönetilmiyor. 1990 yılında Siad Barre yönetiminin devrilmesinden sonra Somali,silahlanmış kabilelerin yarattığı bir kaos ve anarşi ülkesi durumunda.. 5 Kasım 2008 tarihinde, EYL limanında tutulan Türk gemisini görmek için gittiğimiz Somali de, halk ve yönetimde yer alan Somali Federe Devletçiklerinin başkanları ile yaptığımız konuşmalarda, bu ülkenin yakın bir gelecekte bir düzene giremeyeceğini gördük. İngiltere'den gazeteci Faruk zabcı ile birlikte iki hafta kalabildiğimiz Somali topraklarından kendisini yetkili ilan etmiş bir gurup silahlı adam tarafından sınırdışı edildik.
Mogadishu'nun Warlords'ları
Dünya deniz ulaşımı açısından son derece önemli bir bölgeye yerleşmiş olan Somali ülkesi, şu sıralarda 5 ayrı yönetim tarafından kontrol ediliyor. Başkent Mogadishu, artık son günlerine geldiği açık olarak görülen Somali merkezi hükümeti bölgesini oluşturuyor. Mogadishu'nun yaklaşık olarak yarısında etkili olan hükümet güçleri şehirde yerleşik 2000 kişilik Etiopia askeri gücü sayesinde varlığını koruyabiliyor. Kentin diğer yarısı ise savaş ağaları (Warlords) olarak bilinen batı ve ABD destekli oldukları söylenen silahlı kabilelerin kontrolu altında. Savaş ağaları mafya türünde örgütlenmiş ülkenin en büyük kabilesi olan Hawiye ye bağlı.Kenti aralarında bölgelere ayırmış olan savaş ağaları, esnaf ve gelen geçenden aldıkları haraçlar ve silah ve sıgara kaçakçılığı ile yaşamlarını sürdürüyorlar. Hepsi Hawiye aşiretinden olan Musa Suudi,Osman Ato ve Mahmoud Daro başkente hakim olan mafya babaları. Kente giren her beyazadam yüzde yüz kaçırılma tehdidi altında.Hükümet yetkilileri bize Mogadishu ya girersek bir otele kadar bile ulaşamayacağımız uyarısında bulundular.Biz de bu kente uğramadan kuzeye geçtik.
'İslamic Court'
Mogadishu nun güneyinden Kenya sınırına kadar olan bölge 'İslamic Court' olarak bilinen Şeriatçı örgütler birliği kontrolunde.En büyük islamcı örgüt olan Al Shabab adlı silahlı güç tarafından yönlendirilen İslamic Court'un ülkenin geleceğine yakın bir tarihte el koymasının kaçınılmaz" olduğu Somali de en yaygın düşünce..Zira İslamic Court, Somalinin en önemli problemi olan Kabileler arası çatışmalara son vereceği ve kanunsuzluk ve soygunculuğu önleceği propandasını çok yaygın olarak halka ulaştırıyor. Son derece katı ve uzlaşmaz düşüncelere sahip olan İslamic Court, ülkede birleşik bir Taliban tipi rejim peşinde. Şeyh Şariff ve Şeyh Hassan Turki tarafından yönlendirilen İslamic Court , sadece kendi bölgesinde değil,Somalinin kuzeyinde de çok etkili.Örneğin kuzeyde kaldığımız Galmuid Estate ve Putland federe devletlerinde yetkililer, kendilerine bağlı silahlı aşiret güçlerini, İslamic Court istediği zaman devriye gezmek üzere yollamak zorunda olduklarını söylediler. Bu devletler topraklarında devriye gezen İslamic Court militanlarına biz de rastladık.
Galmuid Estate Galkayo kentinde
Somali'nin orta- kuzey bölgesinde yer alan Galmuid estate adlı federe devletçik merkezi Galkayo kentinde bulunuyor. 4-5 gün kaldığımız Galkayo kenti ortasından geçen ve 'yeşil hat' olarak adlandırılan bir cadde ile ikiye bölünmüş durumda.Güneyi Galmuid Estate, kuzeyi Putland devleti toprakları..
Galmuid Estate devletinin oldukça geniş toprakları doğuda denize ulaşıyor.Hobbia adlı önemli bir limana sahip.Bu limanda da korsanlar var. Ancak, bir görüşme yaptığımız Galmuid Estate Başkanı Mouhammed Ali Kimliko, bize Türkiye ile ilişki kurmak istediklerini ve Hobbia da bir liman inşaatı yapılırsa Türkiye'nin güvenlik sağlamasını istediklerini söyledi. Somali de kurulacak her türlü yönetimin mutlaka kabileler esasına dayanmasını ve onları temsil etöesi gerektiğini söyleyen Kimliko, daha önce ABD ve Fransa da Somali büyükelçiliği görevleri yürütmüş ve Somali hükümetinde bakanlık yapmış. Ülkeye Türk iş adamlarını davet ediyor.
Putland devleti
Korsanlık olayları ile ünlü EYL limanının bağlı olduğu devlet ise ,Somali deki en geniş topraklara sahip olan Putland federe devleti. Ancak Putland devleti EYL korsanların kesin kontrolunde olan EYL kentine giremiyor bile. Türk gemisini bulmak,tuttuğumuz içinde polislerinde bulunduğu 10 kişilik sihalı güce rağmen korsan bariyerlerini aşamadık. Bizi korumak için para alan ekip sonunda bizi Putland ın en önemli kenti olan Bossaso ya kaçırarak burada hükğmet yetkililerine teslim etti. Üç gün gözaltında kaldığımız Bossaso dan sınırdışı edildik. Ancak fotoğraf makinesi vererek gönderdiğimiz korsanlarla bağlantılı kişiler sayesinde limanın ve gemilerin resimlerini elde edebildik.
Bosaso da bir roportaj yaptığımız Putland Emniyet Müdürü General Ganni, Türkiye isterse operasyon yapmak için kendilerine her türlü yardımı yapacağını söyledi. Nato eğitimli tecrübeli bir asker olan General Ganni daha önce korsanlarla yaptığı bir silahlı çatışmada yaralanmış. Bize Türkiye nin operasyon yaparak gemilerini kurtarması gerektiğini ve Fransızların bir ay önce yaptığı operasyonda kullandıkları taktikleri anlattı.Ancak Putland anlaşıldığı adarıyla ikili oynayan bir yönetime sahip.Zira General in yaptığı operasyonda yakalanan 12 korsanın ilginç bir biçimde hapishaneden kaçtıkları öğrendik.
Şu sıralarda silahlanmış kabileler arasında paylaşılmış olan Somali ülkesi yakın bir gelecekte gün ışığına çıkmasını umduğum kaderini bekliyor. Bu kader çizgisi görebildiğim kadarıyla Taliban türünde bir şeriat devleti ile kabileler arasında bölünmüş parçalardan oluşan bir Somali arasında oynayıp duruyor.